Khi phát xít Nhật nổ súng xâm lược Đông Dương, thực dân Pháp đã nhanh chóng đầu hàng, chúng câu kết với nhau để thống trị và bóc lột nhân dân Đông Dương, đời sống nhân dân chịu cảnh "một cổ hai chòng'. Ở Việt Nam, không chịu nổi cảnh đàn áp dã man, trong hơn ba tháng từ thàng 9 năm 1940 đến tháng 1 năm 1941, hai cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam Kỳ và cuộc binh biến Đô Lương đã nổ ra ở ba miền Bắc, Trung, Nam. Tuy bị thất bại nhưng các cuộc khởi nghĩa này đã nêu cao tinh thần bất khuất của dân tộc Việt Nam, đó là tiếng súng báo hiệu cho cuộc khởi nghĩa toàn quốc sớm muộn rồi cũng sẽ diễn ra. Cuối năm 1940 và đầu những năm 1941, nhiều địa phương của các huyện Thọ Xuân, Thiệu Hóa, Yên Định, Vĩnh Lộc, Hà Trung, Thạch Thành dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa đã tích cực hưởng ứng các phong trào cách mạng, những cuộc vận động cách mạng vũ trang đã diễn ra sôi nổi, rộng khắp. Vậy nhưng, đến giữa những năm 1941 các phong trào cách mạng ở các huyện khác trong tỉnh Thanh Hóa bị kẻ thù uy hiếp mạnh thì vùng đất Thạch Thành, Vĩnh Lộc vẫn an toàn và ngày càng phát triển, điều kiện thành lập một chiến khu đã chín muồi.